Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Gölge oyunu temsil dili bağlamında feminist bir yaklaşımla İbretnüma (2009)

Yıl 2024, Sayı: Çağdaş sanat özel sayısı, 7 - 25, 27.12.2024

Berceste Gülçin Özdemir , Nilay Ulusoy

https://doi.org/10.46372/arts.1520946

Öz

İstanbul doğumlu, görsel sanatçı ve aktivist Canan Şenol – Canan (1970-), Anadolu’nun bir köyünden büyük bir şehre taşınan genç bir kızın hikâyesini anlatan İbretnüma (2009) adlı video animasyonu, geleneksel Türkiye sanatına etki eden temsillerden yararlanarak çağdaş sanat anlayışıyla üretmiştir. Video-animasyon kadın bedeninin her yönden temsilini göstermek için, büyük ölçüde orijinal eserlerden alınan ve kolaj unsurlarıyla birleştirilen geleneksel Türk gölge oyununu içeren çeşitli bir görsel yelpazeye sahiptir. Türkiye’nin modernleşme sürecinde kadınlara dayatılan ataerkil ideolojileri ve sözel olmayan kısıtlamaları yıkarak, temsil tekniğinde avangart ve feminist yaklaşımı sentezleyen eser, geleneksel sanat formlarını, çağdaş sanat formları içinde kullanarak kadın karakterin kamusal ve özel alandaki konumunu hem feminist film teorisyenlerinin düşünceleri bağlamında hem de eserde kullanılan kavramlar odağında incelenmesine izin vermektedir.

Anahtar Kelimeler

video-animasyon türk gölge oyunu kadın bedeni feminist aktivizm türkiye çağdaş sanatı

Kaynakça

  • Altındere, H. & Evren, S. (2014). Contemporary art series-16 artist book-7 Canan: To hell/Cehenneme kadar (1st edition). Art-ist.
  • And, M. (2004). Başlangıcından 1983’e Türk tiyatro tarihi (1st edition). İletişim.
  • And, M. (2005). Karagöz: Turkish shadow play (1st edition). Dost.
  • Antmen, A. (2017). Kimlikli bedenler: Sanat, kimlik, cinsiyet (3rd edition). Sel.
  • Balan, C. (2008). Transience, absurdity, dreams and other illusions: Turkish shadow play. Early popular visual culture, 6(2), 171-185. https://doi.org/10.1080/17460650802150424
  • Corbin, A., Courtine, J.-J. & Vigarello, G. (2007). Bedenin tarihi 1: Rönesanstan Aydınlanmaya (1st edition) (Trans. S. Özen). Yapı Kredi.
  • Danto, C. A. (2017). Sanat nedir? (3rd edition) (Trans. Z. Baransel). Sel.
  • Doane, M. A. (1988). Woman’s stake: Filming the female body. C. Penley (Ed.), Feminism and film theory (1st edition) (p. 216-228). Routledge.
  • Dolar, M. (2013). Sahibinin sesi: Psikanaliz ve ses (1st edition) (Trans. B. E. Aksoy). Metis.
  • Eagleton, T. (2020). Mizah (2nd edition) (Trans. M. Pekdemir). Ayrıntı.
  • Groys, B. (2016). Akışta: İnternet çağında sanat (1st edition) (Trans. E. Kılıç). Küy.
  • Gümüş, P. (2010, 9th January). Canan Şenol ile İbretnüma üzerine söyleşi. Artizan. https://www.art-izan.org/artizan-arsivi/Canan-senol-ile-ibretnuma-uzerine-soylesi/
  • Gündüz, Y. K. (2023). Çağdaş Türkiye sanatının feminist özneleri ve toplumsal cinsiyet olgusu üzerine hermeneutik bir yaklaşım. Ulakbilge, 80, 42-59. https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1674562907.pdf
  • Jankélévitch, V. (2020). İroni (1st edition) (Trans. Y. Çetin). Metis.
  • Kaplan, A. (2001). Women and film (6th edition). Routledge.
  • Kaptanoğlu, E. (2010). Boğaziçi’nde çağdaş sanat röportaj dizisi: Canan Şenol. https://istanbulmuseum.org/artists/Canan%20senol.html
  • Kırlı, C. (2000). The struggle over the space: Coffeehouses of Ottoman Istanbul, 1780-1845 (Yayımlanmamış doktora tezi). The State University of New York, New York.
  • Langer, K. S. (2012). Sanat problemleri (1st edition) (Trans. A. F. Korur). Mitos Boyut.
  • Madra, B. (2007). Bir karmaşa alanı olarak görsel sanat. H. Altındere & S. Evren (Ed.), Kullanma kılavuzu: Türkiye’de güncel sanat (1986-2006) (1st edition) (p. 28-43). Art-ist.
  • Mayne, J. (1985). Feminist film theory and criticism. Signs, 11(1), 81-100.
  • Miller, A. R. (2013). Turkish shadow puppetry and the carnivalesque. Modern languages and literatures annual graduate conference 4, 1-12. https://ir.lib.uwo.ca/mllgradconference/2013Conference/MLL2013/4
  • Mizrahi, D. (2009). Osmanlıda Karagöz oyunları. Toplumsal tarih, 181, 48-55.
  • Nochlin, L. (2008). Neden hiç büyük kadın sanatçı yok? (Trans. Ahu Antmen). A. Antmen (Ed.), Sanat/cinsiyet: Sanat tarihi ve feminist eleştiri (1st edition) (p. 119-159). İletişim.
  • Nochlin, L. (2020). Kadınlar, sanat ve iktidar (1st edition) (Trans. S. Evren). Yapı Kredi.
  • Oral, Ü. (2009). Turkish shadowplay: Karagöz (1st edition) (Trans. C. Orancı). Ministry of culture and tourism.
  • Öztürk, S. (2006). Karagöz co-opted: Turkish shadow theatre of the early Republic (1923–1945). Asian theatre journal, 23(2), 292-313.
  • Pınarbaş, Y. (2021). Reflections of women’s identity and their social problems on contemporary Turkish art. Atlas journal, 7(40), 1827-1842. https://atlasjournal.net/index.php/atlas/article/view/439/432
  • Schick, I. C. (2011). Bedeni, toplumu, kainatı yazmak: İslam, cinsiyet ve kültür üzerine (1st edition) (Trans. P. Tünaydın). İletişim.
  • Silverman, K. (1988). The acoustic mirror: The female voice in psychoanalysis and cinema (1. baskı). Indiana University.
  • Smith, T. (2006). Contemporary art and contemporaneity. Critical Inquiry, 32(4), 681-707.
  • Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş (1st edition) (Trans. Ç. Asatekin). Ayrıntı.
  • Şenol, C. (2009). İbretnüma [Video-animasyon]. Pera Museum, İstanbul.
  • Şenol, C. (2010). Even a cat has a mustache – Interview with Pelin Tan. x-ist.
  • Şenyer, E. (2014, 2nd August). Zenne. Karagöz Hacivat. https://www.karagoz.net/zenne.htm
  • Taş, T. (2012). Canan: Feminist bir müdahale olarak sanatçının bedeni. Toplum ve bilim, 125, 89-114.
  • Tekerek, N. (2001). Halk tiyatrosu geleneğimizde soyutlama ve yapısal yansımaları. Çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 7(7), 205-213. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50085
  • Toprak, A. (2018). Nil Yalter’s contribution to the art environment with a feminist approach. Akdeniz kadın çalışmaları ve toplumsal cinsiyet dergisi, 1(2), 215-234. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/598835
  • Yılmaz, P. (2010). Canan Şenol’un yapıtlarından Türkiye’de toplumsal cinsiyet okuması. Yedi, 4, 125-136. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/203697

İbretnüma (2009) in the context of shadow play representation language with a feminist approach

Yıl 2024, Sayı: Çağdaş sanat özel sayısı, 7 - 25, 27.12.2024

Berceste Gülçin Özdemir , Nilay Ulusoy

https://doi.org/10.46372/arts.1520946

Öz

Istanbul-born visual artist and activist Canan Şenol, also known as Canan (1970-), produced the video animation İbretnüma (2009), which tells the story of a young girl who moves from an Anatolian village to a big city. Using a contemporary art approach, the work incorporates representations that influence traditional Turkish art. The video animation features a diverse range of visuals, including traditional Turkish shadow play, largely derived from original artifacts and combined with collage elements, to represent the female body in all its aspects. By subverting patriarchal ideologies and the non-verbal restrictions imposed on women during Turkey’s modernization process, the work synthesizes avant-garde and feminist approaches in its representation techniques, blending traditional and contemporary art forms. This allows for an examination of the female character’s position in both public and private spheres, informed by feminist film theory and the concepts explored in the work.

Anahtar Kelimeler

video-animation turkish shadow play female body feminist activism turkey contemporary art

Kaynakça

  • Altındere, H. & Evren, S. (2014). Contemporary art series-16 artist book-7 Canan: To hell/Cehenneme kadar (1st edition). Art-ist.
  • And, M. (2004). Başlangıcından 1983’e Türk tiyatro tarihi (1st edition). İletişim.
  • And, M. (2005). Karagöz: Turkish shadow play (1st edition). Dost.
  • Antmen, A. (2017). Kimlikli bedenler: Sanat, kimlik, cinsiyet (3rd edition). Sel.
  • Balan, C. (2008). Transience, absurdity, dreams and other illusions: Turkish shadow play. Early popular visual culture, 6(2), 171-185. https://doi.org/10.1080/17460650802150424
  • Corbin, A., Courtine, J.-J. & Vigarello, G. (2007). Bedenin tarihi 1: Rönesanstan Aydınlanmaya (1st edition) (Trans. S. Özen). Yapı Kredi.
  • Danto, C. A. (2017). Sanat nedir? (3rd edition) (Trans. Z. Baransel). Sel.
  • Doane, M. A. (1988). Woman’s stake: Filming the female body. C. Penley (Ed.), Feminism and film theory (1st edition) (p. 216-228). Routledge.
  • Dolar, M. (2013). Sahibinin sesi: Psikanaliz ve ses (1st edition) (Trans. B. E. Aksoy). Metis.
  • Eagleton, T. (2020). Mizah (2nd edition) (Trans. M. Pekdemir). Ayrıntı.
  • Groys, B. (2016). Akışta: İnternet çağında sanat (1st edition) (Trans. E. Kılıç). Küy.
  • Gümüş, P. (2010, 9th January). Canan Şenol ile İbretnüma üzerine söyleşi. Artizan. https://www.art-izan.org/artizan-arsivi/Canan-senol-ile-ibretnuma-uzerine-soylesi/
  • Gündüz, Y. K. (2023). Çağdaş Türkiye sanatının feminist özneleri ve toplumsal cinsiyet olgusu üzerine hermeneutik bir yaklaşım. Ulakbilge, 80, 42-59. https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1674562907.pdf
  • Jankélévitch, V. (2020). İroni (1st edition) (Trans. Y. Çetin). Metis.
  • Kaplan, A. (2001). Women and film (6th edition). Routledge.
  • Kaptanoğlu, E. (2010). Boğaziçi’nde çağdaş sanat röportaj dizisi: Canan Şenol. https://istanbulmuseum.org/artists/Canan%20senol.html
  • Kırlı, C. (2000). The struggle over the space: Coffeehouses of Ottoman Istanbul, 1780-1845 (Yayımlanmamış doktora tezi). The State University of New York, New York.
  • Langer, K. S. (2012). Sanat problemleri (1st edition) (Trans. A. F. Korur). Mitos Boyut.
  • Madra, B. (2007). Bir karmaşa alanı olarak görsel sanat. H. Altındere & S. Evren (Ed.), Kullanma kılavuzu: Türkiye’de güncel sanat (1986-2006) (1st edition) (p. 28-43). Art-ist.
  • Mayne, J. (1985). Feminist film theory and criticism. Signs, 11(1), 81-100.
  • Miller, A. R. (2013). Turkish shadow puppetry and the carnivalesque. Modern languages and literatures annual graduate conference 4, 1-12. https://ir.lib.uwo.ca/mllgradconference/2013Conference/MLL2013/4
  • Mizrahi, D. (2009). Osmanlıda Karagöz oyunları. Toplumsal tarih, 181, 48-55.
  • Nochlin, L. (2008). Neden hiç büyük kadın sanatçı yok? (Trans. Ahu Antmen). A. Antmen (Ed.), Sanat/cinsiyet: Sanat tarihi ve feminist eleştiri (1st edition) (p. 119-159). İletişim.
  • Nochlin, L. (2020). Kadınlar, sanat ve iktidar (1st edition) (Trans. S. Evren). Yapı Kredi.
  • Oral, Ü. (2009). Turkish shadowplay: Karagöz (1st edition) (Trans. C. Orancı). Ministry of culture and tourism.
  • Öztürk, S. (2006). Karagöz co-opted: Turkish shadow theatre of the early Republic (1923–1945). Asian theatre journal, 23(2), 292-313.
  • Pınarbaş, Y. (2021). Reflections of women’s identity and their social problems on contemporary Turkish art. Atlas journal, 7(40), 1827-1842. https://atlasjournal.net/index.php/atlas/article/view/439/432
  • Schick, I. C. (2011). Bedeni, toplumu, kainatı yazmak: İslam, cinsiyet ve kültür üzerine (1st edition) (Trans. P. Tünaydın). İletişim.
  • Silverman, K. (1988). The acoustic mirror: The female voice in psychoanalysis and cinema (1. baskı). Indiana University.
  • Smith, T. (2006). Contemporary art and contemporaneity. Critical Inquiry, 32(4), 681-707.
  • Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş (1st edition) (Trans. Ç. Asatekin). Ayrıntı.
  • Şenol, C. (2009). İbretnüma [Video-animasyon]. Pera Museum, İstanbul.
  • Şenol, C. (2010). Even a cat has a mustache – Interview with Pelin Tan. x-ist.
  • Şenyer, E. (2014, 2nd August). Zenne. Karagöz Hacivat. https://www.karagoz.net/zenne.htm
  • Taş, T. (2012). Canan: Feminist bir müdahale olarak sanatçının bedeni. Toplum ve bilim, 125, 89-114.
  • Tekerek, N. (2001). Halk tiyatrosu geleneğimizde soyutlama ve yapısal yansımaları. Çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 7(7), 205-213. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50085
  • Toprak, A. (2018). Nil Yalter’s contribution to the art environment with a feminist approach. Akdeniz kadın çalışmaları ve toplumsal cinsiyet dergisi, 1(2), 215-234. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/598835
  • Yılmaz, P. (2010). Canan Şenol’un yapıtlarından Türkiye’de toplumsal cinsiyet okuması. Yedi, 4, 125-136. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/203697
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Kültürel çalışmalar (Diğer)
Bölüm Makale
Yazarlar

Berceste Gülçin Özdemir 0000-0002-3742-2739

Nilay Ulusoy 0000-0002-2176-7003

Erken Görünüm Tarihi 25 Aralık 2024
Yayımlanma Tarihi 27 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi 23 Temmuz 2024
Kabul Tarihi 10 Kasım 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024Sayı: Çağdaş sanat özel sayısı

Kaynak Göster

APA Özdemir, B. G., & Ulusoy, N. (2024). İbretnüma (2009) in the context of shadow play representation language with a feminist approach. ARTS: Artuklu Sanat Ve Beşeri Bilimler Dergisi(Çağdaş sanat özel sayısı), 7-25. https://doi.org/10.46372/arts.1520946
 Kapak Resmi İndir

ARTS, CC BY-NC 4.0 ile lisanslanmaktadır cc.svg?ref=chooser-v1by.svg?ref=chooser-v1nc.svg?ref=chooser-v1

YAYINCI | DERGİ KURULLARI | DİZİNLER | ÜCRET POLİTİKASI | İSTATİSTİKLER | MIAR | SHERPA ROMEO