Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Pesimist gerçekçilik ya da teknolojinin amansız tahakkümü: Tech-noir

Yıl 2024, Sayı: 11, 26 - 47, 27.02.2024

Ece Erol

https://doi.org/10.46372/arts.1411205

Öz

Tür, geçmişten bugüne değin şiirden resme, tiyatrodan sinemaya kadar uzanan sanatsal ürünlerin sınıflandırılmasında kullanılagelmiş bir kavramdır. Yedinci sanat olarak kabul edilen sinemada da tür, müşterek nitelik, özellik ve öğelere sahip olan sinema eserlerinin belirli bir çatı altında bir araya getirilmesi olarak tanımlanır. Her ne kadar bu kümelendirme üzerinde mutabık kalınması, güç bir mahiyette olsa dahi bu durum, film üretim tatbikinin belirli biçimler ve şablonlar üzerinden gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Bu türlerden biri olan ve 1940’lı yıllarda Hollywood’da ortaya çıkan film-noir, geçmişten günümüze kadar içinde bulunduğu zamanın ruhunu da benimseyerek ve değişip dönüşerek varlığını sürdürmeyi başarabilmiştir. 1950’lerin bitiminde sona eren film-noir, 1970’lerde neo-noir ve 1980’lerde tech-noir olarak karşımıza çıkar. Bu doğrultuda çalışmada, tech-noirın oluşumunun zemininde yatan unsurlar ve onu besleyen koşullar betimleyici araştırma yöntemi kullanılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Bilhassa gelişen teknolojinin insanoğlu üzerindeki olumsuz etkisine odaklanan bu türün; teknofobinin, yabancılaşmanın ve insan soyunun tükeneceğine dair kaygının distopik evrende inşasına yöneldiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tech-noir teknofobi teknoloji tür kara film

Kaynakça

  • Auger, E. E. (2011). Tech-noir film: A theory of the development of popular genre (1. baskı). Intellect.
  • Avcı, T. (2020, 22 Kasım). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve önemi. tansuavci.com. http://tansuavci.com/2020/11/22/sosyal-bilimlerde-arastirma-yontemleri-ve-onemi/
  • Beebe, R. W. (2000). After Arnold: Narratives of the posthuman cinema. V. Sobchack (Ed.), Meta-morphing visual transformation and the culture of quick-change (1. baskı) (s. 159-179). University of Minnesota.
  • Bennet, S. G. ve Brannon, F. C. (Yönetmen). (1945). The Purple Monster Strikes [Film]. Republic.
  • Booker, M. K. (2020). Historical dictionary of science fiction cinema (1. baskı). Rowman & Littlefield.
  • Borde, R. ve Chaumeton, E. (2002). A panorama of American film-noir 1941-1953 (3. baskı). City Lights.
  • Boz, M. (2022). Sinemada bilim kurgu ve kıyamet (2. baskı). Fihrist.
  • Brannon, F. C. (Yönetmen). (1950). Flying Disc Man from Mars [Film]. Republic.
  • Brannon, F. C. (Yönetmen). (1952). Radar Men from the Moon [Film]. Republic.
  • Brannon, F. C. (Yönetmen). (1953). Zombies of the Stratosphere [Film]. Republic.
  • Brosnan, M. J. (2002). Technophobia: The psychological impact of information technology (2. baskı). Taylor & Francis.
  • Brookes, I. (2017). Film-noir: A critical introduction (1. baskı). Bloomsbury.
  • Burton, T. (Yönetmen). (1989). Batman [Film]. Warner Bros.
  • Burton, T. (Yönetmen). (1991). Batman Returns [Film]. Warner Bros.
  • Cameron, J. (Yönetmen). (1984). The Terminator [Film]. Orion.
  • Carpenter, J. (Yönetmen). (1981). Escape From New York [Film]. Debra Hill.
  • Charles, A. ve Hall, O. (2013). Tech-noir and the critical dystopia in the 21st century: Wimmer’s equilibrium. M. K. Leigh ve K. K. Durand (Ed.), Marxism and the movies (1. baskı) (s.121-133). McFarland.
  • Coleman, D. (2014). The bipolar express manic depression and the movies (1. baskı). Rowman & Littlefield.
  • Conard, M. T. (2007). The philosophy of neo-noir (1. baskı). The University of Kentucky.
  • Covey, W. B. (2011). Peres fatales: Character and style in postmodern neo-noir. Quarterly Review of Film and Video, 28, 41-52.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1975). They Came From Within [Film]. Cinepix.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1979). The Brood [Film]. Elgin.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1981). Scanners [Film]. Filmplan.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1983). Videodrome [Film]. Universal.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1986). The Fly [Film]. Cinemascope.
  • Dahms, H. F. (2020). Critical theory, sociology, and science-fiction films: Love, radical transformation, and the socio-logic of capital. D. Kriker ve M. P. Worrell (Ed.), Capital in the mirror-critical social theory and the aesthetic dimension. (1. baskı) (s. 1-18). Suny.
  • Dinello, D. (2005). Technophobia! Science fiction visions of posthuman technology (1. baskı). University of Texas.
  • Donner, R. (Yönetmen). (1979). Superman [Film]. Warner Bros.
  • Doviak, S. V. (2012). If you like The Terminator (1. baskı). Limelight.
  • Fincher, D. (Yönetmen). (1995). Se7en [Film]. New Line.
  • Fincher, D. (Yönetmen). (1999). Fight Club [Film]. 20th Century.
  • Fleischer, R. (Yönetmen). (1973). Soylent Green [Film]. MCM.
  • Freedman, C. (2009). Marxism, cinema and some dialectics of science fiction and film-noir. M. Bould ve C. Mieville (Ed.), Red planets: Marxism and science fiction. (s. 66-82). Wesleyan University.
  • Freund, K. (Yönetmen). (1935). Mad Love [Film]. Goldwyn-Mayer.
  • Godard, J. L. (Yönetmen). (1965). Alphaville [Film]. Rialto.
  • Grosclaude, J. Y., Pachauri, R. K. ve Tubiana, L. (2014). Innovation for sustainable development (1. baskı). TERI.
  • Hanson, C. (Yönetmen). (1997). L.A. Confidential [Film]. Warner Bros.
  • Huston, J. (Yönetmen). (1941). The Maltese Falcon [Film]. Warner.
  • İlboğa, M. ve Aygül, H. H. (2015). Birlikte yaşama kültürü bağlamında insan-doğa diyalektiği. Akademik bakış dergisi, 52, 64-78.
  • Johnson, R. (Yönetmen). (2005). Brick [Film]. Focus.
  • Kahraman, S. (2022). Siyasal yazılar: Siyasal kavramlar ve terimler üzerine tetkikler (1. baskı). Eğitim.
  • Karataş, N. C. (2019). Rus düşüncesi bağlamında F. M. Dostoyevski’de yabancılaşma olgusu (1. baskı). Hece.
  • Kasdan, L. (Yönetmen). (1981). Body Heat [Film]. Warner Bros.
  • Keesey, D. (2010). Neo-noir (1. baskı). Oldcastle.
  • Kenton, E. C. (Yönetmen). (1932). Island of Lost Souls [Film]. Paramount.
  • King, G. (2012). New Hollywood cinema (1. baskı). Tauris & Co.
  • Landers, L. (Yönetmen). (1935). The Raven [Film]. Universal.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1927). Metropolis [Film]. UFA.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1928). Spies [Film]. UFA.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1929). Woman in the Moon [Film]. UFA.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1933). The Testament Dr. Mabuse [Film]. NERO.
  • Lasker, J. (2010). Technoir (1. baskı). Ebooksale.
  • Marx, K. ve Engels, F. (2017). Komünist manifesto (4. baskı) (Çev. N. Satlıgan). Yordam.
  • Meehan, P. (2008). The fusion of science fiction and film-noir (2. baskı). McFarland & Company.
  • Menzies, W. C. (Yönetmen). (1936). Things to Come [Film]. London.
  • Muller, R. A. (2010). Physics and technology for future presidents (1. baskı). Princeton University.
  • Murphie, A. ve Potts, J. (2003). Culture and technology (1. baskı). Palgrave.
  • Napier, S. J. (2005). Anime from Akira to Howl’s moving castle (3. baskı). St. Martin’s.
  • Nolan, C. (Yönetmen). (2000). Memento [Film]. Bonton.
  • Perrine, T. A. (1998). American popular history and culture (1. baskı). Garland.
  • Polanski, R. (Yönetmen). (1974). Chinatown [Film]. Paramount.
  • Preminger, O. ve Mamoulian, R. (Yönetmen). (1944). Laura [Film]. Fox.
  • Rudersdorf, A. (2015). The atomic bomb and the nuclear age. DPLA. https://dp.la/primary-source-sets/the-atomic-bomb-and-the-nuclear-age
  • Sagal, B. (Yönetmen). (1971). Omega Man [Film]. Panavision.
  • Sanders, J. (2009). The film genre book (1. baskı). Columbia Univesity.
  • Scott, R. (Yönetmen). (1982). Blade Runner [Film]. Bud Yorkin.
  • Schrader, P. (2006). Notes on film noir. B. K. Özbek (Ed.), Film genre reader IV (2. baskı) (s. 169-182). University of Texas.
  • Sekmen, M. (2022). Film türleri: Anlatı yapısı ve uylaşımlar (1. baskı). Eğitim.
  • Sheridan, J. (2022). Labority tech-noir: Genre, narrative form, and the literary model organism in Jay Hosking’s three years with the Rat. R. Hawthorn ve J. Miller (Ed.), Animals detective fiction (1. baskı) (s. 127-147). Palgrave.
  • Sherlock, B. (2021, 31 Aralık). This Sci-Fi noir predates Blade Runner by two decades. GameRant. https://gamerant.com/sci-fi-noir-predates-blade-runner-alphaville/
  • Silver, A. ve Ursini, J. (2008). Film-noir reader (1. baskı). Limelight.
  • Singer, P. (2006). Marx: A very short introduction (4. baskı). Oxford University.
  • Spicer, A. (2010). Historical dictionary of film noir (1. baskı). Scarecrow.
  • Tarhan, D. E. (2021). Kadın ve yabancılaşma. Z. B. Dalaman (Ed.), Küreselleşen dünyada kadın ve siyaset (1. baskı) (s. 131-141). Transnational.
  • Trumbull, D. (Yönetmen). (1972). Silent Running [Film]. Trumbull.
  • Valk, B. (2024, 1 Şubat). Understanding the fear of artificial intelligence. tenetq.com. https://www.tenetq.com/post/the-misplaced-fear-of-artificial-intelligence
  • Wachowski, L. ve Wachowski, L. (Yönetmen). (1999). Matrix [Film]. Warner Bros.
  • Welles, O. (Yönetmen). (1958). Touch of Evil [Film]. Zugsmith.
  • Wells, H. G. (1933). The shape of things to come (1. baskı). Hutchinson.
  • Wilder, B. (Yönetmen). (1944). Double Indemnity [Film]. Paramount.
  • Zhang, L., Ma, X., Zhang, N., Cao, H., Ai, C., Zhang, J., Xu, W. ve Zhang, K. (2021). The Vista of information communication technology in the ageing society: A perspective from Elderly’s basic needs. P. P. Rau (Ed.), Cross-cultural design applications in arts, learning, well-beign, and social development (1. baskı) (s. 423-441). Springer.

Pessimistic realism or the relentless domination of technology: Tech-noir

Yıl 2024, Sayı: 11, 26 - 47, 27.02.2024

Ece Erol

https://doi.org/10.46372/arts.1411205

Öz

sharing common qualities, characteristics, and elements under a specific framework. One of these genres, film-noir, which emerged in Hollywood in the 1940s, has managed to endure and adapt by embracing the spirit of its time and evolving over time. Ending in the late 1950s, film-noir resurfaces as neo-noir in the 1970s and as tech-noir in the 1980s. Consequently, this study attempts to elucidate the factors underlying the formation of tech-noir and the conditions that nourish it through a descriptive research method. It is observed that this genre, particularly focusing on the adverse impact of advancing technology on humanity, is directed towards the construction of techno-phobia, alienation, and the dystopian portrayal of the extinction of the human race.

Anahtar Kelimeler

tech-noir technophobia technology genre film-noir

Kaynakça

  • Auger, E. E. (2011). Tech-noir film: A theory of the development of popular genre (1. baskı). Intellect.
  • Avcı, T. (2020, 22 Kasım). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve önemi. tansuavci.com. http://tansuavci.com/2020/11/22/sosyal-bilimlerde-arastirma-yontemleri-ve-onemi/
  • Beebe, R. W. (2000). After Arnold: Narratives of the posthuman cinema. V. Sobchack (Ed.), Meta-morphing visual transformation and the culture of quick-change (1. baskı) (s. 159-179). University of Minnesota.
  • Bennet, S. G. ve Brannon, F. C. (Yönetmen). (1945). The Purple Monster Strikes [Film]. Republic.
  • Booker, M. K. (2020). Historical dictionary of science fiction cinema (1. baskı). Rowman & Littlefield.
  • Borde, R. ve Chaumeton, E. (2002). A panorama of American film-noir 1941-1953 (3. baskı). City Lights.
  • Boz, M. (2022). Sinemada bilim kurgu ve kıyamet (2. baskı). Fihrist.
  • Brannon, F. C. (Yönetmen). (1950). Flying Disc Man from Mars [Film]. Republic.
  • Brannon, F. C. (Yönetmen). (1952). Radar Men from the Moon [Film]. Republic.
  • Brannon, F. C. (Yönetmen). (1953). Zombies of the Stratosphere [Film]. Republic.
  • Brosnan, M. J. (2002). Technophobia: The psychological impact of information technology (2. baskı). Taylor & Francis.
  • Brookes, I. (2017). Film-noir: A critical introduction (1. baskı). Bloomsbury.
  • Burton, T. (Yönetmen). (1989). Batman [Film]. Warner Bros.
  • Burton, T. (Yönetmen). (1991). Batman Returns [Film]. Warner Bros.
  • Cameron, J. (Yönetmen). (1984). The Terminator [Film]. Orion.
  • Carpenter, J. (Yönetmen). (1981). Escape From New York [Film]. Debra Hill.
  • Charles, A. ve Hall, O. (2013). Tech-noir and the critical dystopia in the 21st century: Wimmer’s equilibrium. M. K. Leigh ve K. K. Durand (Ed.), Marxism and the movies (1. baskı) (s.121-133). McFarland.
  • Coleman, D. (2014). The bipolar express manic depression and the movies (1. baskı). Rowman & Littlefield.
  • Conard, M. T. (2007). The philosophy of neo-noir (1. baskı). The University of Kentucky.
  • Covey, W. B. (2011). Peres fatales: Character and style in postmodern neo-noir. Quarterly Review of Film and Video, 28, 41-52.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1975). They Came From Within [Film]. Cinepix.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1979). The Brood [Film]. Elgin.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1981). Scanners [Film]. Filmplan.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1983). Videodrome [Film]. Universal.
  • Cronenberg, D. (Yönetmen). (1986). The Fly [Film]. Cinemascope.
  • Dahms, H. F. (2020). Critical theory, sociology, and science-fiction films: Love, radical transformation, and the socio-logic of capital. D. Kriker ve M. P. Worrell (Ed.), Capital in the mirror-critical social theory and the aesthetic dimension. (1. baskı) (s. 1-18). Suny.
  • Dinello, D. (2005). Technophobia! Science fiction visions of posthuman technology (1. baskı). University of Texas.
  • Donner, R. (Yönetmen). (1979). Superman [Film]. Warner Bros.
  • Doviak, S. V. (2012). If you like The Terminator (1. baskı). Limelight.
  • Fincher, D. (Yönetmen). (1995). Se7en [Film]. New Line.
  • Fincher, D. (Yönetmen). (1999). Fight Club [Film]. 20th Century.
  • Fleischer, R. (Yönetmen). (1973). Soylent Green [Film]. MCM.
  • Freedman, C. (2009). Marxism, cinema and some dialectics of science fiction and film-noir. M. Bould ve C. Mieville (Ed.), Red planets: Marxism and science fiction. (s. 66-82). Wesleyan University.
  • Freund, K. (Yönetmen). (1935). Mad Love [Film]. Goldwyn-Mayer.
  • Godard, J. L. (Yönetmen). (1965). Alphaville [Film]. Rialto.
  • Grosclaude, J. Y., Pachauri, R. K. ve Tubiana, L. (2014). Innovation for sustainable development (1. baskı). TERI.
  • Hanson, C. (Yönetmen). (1997). L.A. Confidential [Film]. Warner Bros.
  • Huston, J. (Yönetmen). (1941). The Maltese Falcon [Film]. Warner.
  • İlboğa, M. ve Aygül, H. H. (2015). Birlikte yaşama kültürü bağlamında insan-doğa diyalektiği. Akademik bakış dergisi, 52, 64-78.
  • Johnson, R. (Yönetmen). (2005). Brick [Film]. Focus.
  • Kahraman, S. (2022). Siyasal yazılar: Siyasal kavramlar ve terimler üzerine tetkikler (1. baskı). Eğitim.
  • Karataş, N. C. (2019). Rus düşüncesi bağlamında F. M. Dostoyevski’de yabancılaşma olgusu (1. baskı). Hece.
  • Kasdan, L. (Yönetmen). (1981). Body Heat [Film]. Warner Bros.
  • Keesey, D. (2010). Neo-noir (1. baskı). Oldcastle.
  • Kenton, E. C. (Yönetmen). (1932). Island of Lost Souls [Film]. Paramount.
  • King, G. (2012). New Hollywood cinema (1. baskı). Tauris & Co.
  • Landers, L. (Yönetmen). (1935). The Raven [Film]. Universal.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1927). Metropolis [Film]. UFA.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1928). Spies [Film]. UFA.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1929). Woman in the Moon [Film]. UFA.
  • Lang, F. (Yönetmen). (1933). The Testament Dr. Mabuse [Film]. NERO.
  • Lasker, J. (2010). Technoir (1. baskı). Ebooksale.
  • Marx, K. ve Engels, F. (2017). Komünist manifesto (4. baskı) (Çev. N. Satlıgan). Yordam.
  • Meehan, P. (2008). The fusion of science fiction and film-noir (2. baskı). McFarland & Company.
  • Menzies, W. C. (Yönetmen). (1936). Things to Come [Film]. London.
  • Muller, R. A. (2010). Physics and technology for future presidents (1. baskı). Princeton University.
  • Murphie, A. ve Potts, J. (2003). Culture and technology (1. baskı). Palgrave.
  • Napier, S. J. (2005). Anime from Akira to Howl’s moving castle (3. baskı). St. Martin’s.
  • Nolan, C. (Yönetmen). (2000). Memento [Film]. Bonton.
  • Perrine, T. A. (1998). American popular history and culture (1. baskı). Garland.
  • Polanski, R. (Yönetmen). (1974). Chinatown [Film]. Paramount.
  • Preminger, O. ve Mamoulian, R. (Yönetmen). (1944). Laura [Film]. Fox.
  • Rudersdorf, A. (2015). The atomic bomb and the nuclear age. DPLA. https://dp.la/primary-source-sets/the-atomic-bomb-and-the-nuclear-age
  • Sagal, B. (Yönetmen). (1971). Omega Man [Film]. Panavision.
  • Sanders, J. (2009). The film genre book (1. baskı). Columbia Univesity.
  • Scott, R. (Yönetmen). (1982). Blade Runner [Film]. Bud Yorkin.
  • Schrader, P. (2006). Notes on film noir. B. K. Özbek (Ed.), Film genre reader IV (2. baskı) (s. 169-182). University of Texas.
  • Sekmen, M. (2022). Film türleri: Anlatı yapısı ve uylaşımlar (1. baskı). Eğitim.
  • Sheridan, J. (2022). Labority tech-noir: Genre, narrative form, and the literary model organism in Jay Hosking’s three years with the Rat. R. Hawthorn ve J. Miller (Ed.), Animals detective fiction (1. baskı) (s. 127-147). Palgrave.
  • Sherlock, B. (2021, 31 Aralık). This Sci-Fi noir predates Blade Runner by two decades. GameRant. https://gamerant.com/sci-fi-noir-predates-blade-runner-alphaville/
  • Silver, A. ve Ursini, J. (2008). Film-noir reader (1. baskı). Limelight.
  • Singer, P. (2006). Marx: A very short introduction (4. baskı). Oxford University.
  • Spicer, A. (2010). Historical dictionary of film noir (1. baskı). Scarecrow.
  • Tarhan, D. E. (2021). Kadın ve yabancılaşma. Z. B. Dalaman (Ed.), Küreselleşen dünyada kadın ve siyaset (1. baskı) (s. 131-141). Transnational.
  • Trumbull, D. (Yönetmen). (1972). Silent Running [Film]. Trumbull.
  • Valk, B. (2024, 1 Şubat). Understanding the fear of artificial intelligence. tenetq.com. https://www.tenetq.com/post/the-misplaced-fear-of-artificial-intelligence
  • Wachowski, L. ve Wachowski, L. (Yönetmen). (1999). Matrix [Film]. Warner Bros.
  • Welles, O. (Yönetmen). (1958). Touch of Evil [Film]. Zugsmith.
  • Wells, H. G. (1933). The shape of things to come (1. baskı). Hutchinson.
  • Wilder, B. (Yönetmen). (1944). Double Indemnity [Film]. Paramount.
  • Zhang, L., Ma, X., Zhang, N., Cao, H., Ai, C., Zhang, J., Xu, W. ve Zhang, K. (2021). The Vista of information communication technology in the ageing society: A perspective from Elderly’s basic needs. P. P. Rau (Ed.), Cross-cultural design applications in arts, learning, well-beign, and social development (1. baskı) (s. 423-441). Springer.
Toplam 81 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat Tarihi, Teori ve Eleştiri (Diğer)
Bölüm Makale
Yazarlar

Ece Erol 0000-0001-8436-2217

Erken Görünüm Tarihi 12 Şubat 2024
Yayımlanma Tarihi 27 Şubat 2024
Gönderilme Tarihi 28 Aralık 2023
Kabul Tarihi 12 Şubat 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024Sayı: 11

Kaynak Göster

APA Erol, E. (2024). Pesimist gerçekçilik ya da teknolojinin amansız tahakkümü: Tech-noir. ARTS: Artuklu Sanat Ve Beşeri Bilimler Dergisi(11), 26-47. https://doi.org/10.46372/arts.1411205
 Kapak Resmi İndir

21811

ARTS, CC BY-NC 4.0 ile lisanslanmaktadır cc.svg?ref=chooser-v1by.svg?ref=chooser-v1nc.svg?ref=chooser-v1