Öz
Sanatçı Jens Haaning, bir müzenin eski işini yeniden üretmesi isteğini kabul ettikten sonra çalışmaya ayrılan bütçeyi aldı; ancak yeniden üretmeyerek bu üretmeme eyleminin kendisini çağdaş sanat çalışması olarak lanse etti: Parayı Al ve Kaç. Haaning’in eylemi, medyada çağdaş sanatın yeni bir sansasyonu olarak duyuruldu, en sert tepki ise sosyal medya kullanıcılarından geldi; pek çok kişi eylemin sanat olmadığına hükmetti. Yirminci yüzyıl başındaki avangart sanatın tepkiselliğine dayanan bu tür eylemler çağdaş sanatın geniş alanında bir sanat işi olarak uzun süredir kabul görmekte, böylece sanatçılar giderek aykırılık dozu daha yüksek eylemleri yapmaya yönelmektedir. Haaning örneğindeki gibi, hayatın sıradanlığı içinde kolayca yapılabilen eylemlerin sanat olarak sunulmasına insanlar tepki gösterirken sanatçıların amaçlarının ise tam da olabildiğince çok insanın ilgisini çekmek oluşu, bu sanatın üretilmesi ve tüketilmesindeki paradoksal ilişkiyi ele almayı gerektirmektedir. Bu makalede, Haaning’in çalışmasından yola çıkılarak çağdaş sanatın sansasyonel tavrı, sanat-eleştiri arasındaki mesafe ve çağdaş sanat-izleyici ilişkisi tartışılmakta, tepkiselliğin nedenleri saptanarak öneriler getirilmektedir.
Anahtar Kelimeler
çağdaş sanat sanat izleyicisi sansasyonel tavır protesto avangart sanat contemporary art art audience sensational manner protest avantgarde art
Kaynakça
- Antmen, A. (2010). Günümüz sanatında gerçeklik ve gösteri: Gerçekliğin gösterileşmesi ve bazı sonuçları. A. Erkmen, A.N. Erek, N.E. Noyan (Ed.), Kırılmalar, sınırlar, yolculuklar. Sanat ve felsefe buluşması (1. baskı) (s. 121-142). Arkeoloji ve Sanat.
- Arman. (1960). Le Plein (Doluluk) [Enstalasyon]. Iris Clert Gallery, Paris.
- Banksy (2002-2018). Red balloon girl (Kırmızı balonlu kız) [Tuval üzeri stensil ve öğütücü]. Sotheby’s, Londra.
- Barrett, T. (2015). Neden bu sanat? Çağdaş sanatta estetik ve eleştiri (1. baskı) (Çev. E. Ermert). Hayalperest.
- Baudrillard, J. (2010). Sanat komplosu yeni sanat düzeni ve çağdaş estetik 1 (Çev. E. Gen-I. Ergüder). İletişim.
- berkanyilmaaz (2021, 30 Ekim). Enayi söğüşledim demiyor da (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/berkanyilmaaz/status/1443136260105768961
- BifoSuboto (2021, 30 Ekim). En sevdiğim tür!!! Post (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/BifoSuboto/status/1443602732384915457
- Bürger, P. (2004). Avangard kuramı (2. baskı) (Çev. E. Özbek). İletişim.
- Calinescu, M. (2010). Modernliğin beş yüzü (1. baskı) (Çev. S. Gürses). Küre.
- Cattelan, M. (1991). Untitled/Invisible (İsimsiz/Görünmez) [Belge]. Marian Goodman Gallery, New York.
- Cattelan, M. (2019). Comedian (Komedyen) [Enstalasyon]. Art Basel, Miami.
- da Vinci, L. (1499-1500). Salvator Mundi [Yağlıboya tablo]. Louvre Museum, Abu Dhabi.
- Dafoe, T. (2021, 27 Eylül). A Danish museum lent an artist $84,000 to reproduce an old work about labor. Instead, he pocketed it and called it conceptual art. Artnet. https://news.artnet.com/art-world/danish-museum-lent-84000-to-artist-pocketed-money-as-new-conceptual-artwork-2014169
- Danto, A. (2016). Brillo kutusu post-tarihsel perspektiften görsel sanatlar (1. baskı) (Çev. C. Kayaş). Ayrıntı.
- Dastarlı, E. (2021, 9 Ekim). Jens Haaning’in “Parayı Al ve Kaç”ı ile çağdaş sanatı tartışmak: Kendinize o kadar da güvenmeyin! Üretimhane. https://uretimhane.com.tr/jens-haaningin-parayi-al-ve-kaci-ile-cagdas-sanati-tartismak/
- Dellaloğlu, B. F. (2020, 20 Şubat). Sanat eleştirisinin sırtındaki küfe. Gazete duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2020/02/20/sanat-elestirisinin-sirtindaki-kufe
- diken.com.tr. (2021, 20 Eylül). Sanatçı müzenin eser yapması için verdiği parayı alıp kaçtı: Adını da sanat koydu. https://www.diken.com.tr/sanatci-muzenin-eser-yapmasi-icin-verdigi-parayi-alip-kacti-adini-da-sanat-koydu/
- EmreCanDoan6 (2021, 29 Ekim). Sanatçı değil o, sanatçı (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/EmreCanDoan6/status/1443292515680010241
- Feldmann, H. P. (2009). Bread (Ekmek) [Enstalasyon]. 11. İstanbul Bienali, İstanbul. Foster, H. (2009) Gerçeğin geri dönüşü – yüzyılın sonunda avangard (1. baskı) (Çev. E. Hoşsucu). Ayrıntı.
- Gundemtube.com. (2022, 5 Şubat). Çağdaş sanat müzesinden 84 bin dolar çalan sanatçı, hırsızlığa kavramsal sanat dedi. https://www.gundemtube.com/haberim/cagdas-sanat-muzesinden-84-bin-dolar-calan-sanatci-hirsizliga-kavramsal-sanat-dedi/
- Haaning, J. (2007). An average Austrian year income (Avusturya’da yıllık ortalama gelir) [Enstalasyon]. Secession 2007, Viyana.
- Haaning, J. (2010). An average Danish annual income (Danimarka’da yıllık ortalama gelir) [Enstalasyon]. Herning Museum of Contemporary Art, Herning.
- Haaning, J. (2021). Take the Money and Run (Parayı Al ve Kaç) [Enstalasyon]. Kunsten Museum of Modern Art, Aalborg.
- Jones, A. (1998). ‘Women’ in Dada: Elsa, Rrose, and Charlie. N. Sawelson-Gorse (Ed.), Women in Dada: Essays on sex, gender and identity (1. baskı) (s. 142-172). MIT.
- Jouannais, J. Y. (2019). Yapıtsız sanatçılar: Yapmamayı yeğlerim (1. baskı) (Çev. E. Sezgin). Corpus.
- Klein, Y. (1958). Le Vide: La spécialisation de la sensibilité à l'état de matière première en sensibilité picturale stabilisée (Boşluk: Duyarlılığın madde haline gelişinin resimsel olarak sabitlenmesi) [Enstalasyon]. Iris Clert Gallery, Paris.
- Knowles, A. (1962-2008). Make a salad (Salata yapmak) [Performans]. Tate Modern, Londra.
- kunsten.dk. (____). Work it out. https://kunsten.dk/en/exhibition/work-it-out-11796
- Latham, J. (1966-69). Art and Culture (Sanat ve Kültür) [Kitap, mektuplar, şişeleri içeren deri çanta]. Moma, New York.
- Lynton, N. (2004). Modern sanatın öyküsü (1. baskı) (Çev. C. Çapan ve S. Öziş). Remzi.
- Martin, A. F. (2021, 8 Eylül). Why everybody hates contemporary art — and artists? Medium. https://medium.com/counterarts/why-everybody-hates-contemporary-art-and-artists-5500174b65d8
- MehmetT79573719 (2021, 1 Ekim). Hayat boş para hoş (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/MehmetT79573719/status/1443708034111397893
- Palais de Tokyo (____). Abraham Poincheval from 03/02/2017 to 08/05/2017. https://palaisdetokyo.com/en/exposition/abraham-poincheval-2/
- Parker, R. ve Pollock, G. (2013). Old mistress: Woman, art and ideology (1. baskı). I. B. Tauris.
- Richter, H. (2004). The modern artist and his world: Dada art and anti-art (2. baskı) (Çev. D. Britt). Thames & Hudson.
- turkiyegazetesi.com.tr. (2021, 30 Eylül). Modern sanat diye müzede boş tablo sergilediler. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/dunya/modern-sanat-eseri-diye-muzede-bos-tablo-sergilediler-805041
- tv100.com. (2021, 29 Eylül). Müzeden ‘parayı aldı ve kaçtı!’ Geride içi boş iki resim kaldı. https://www.tv100.com/bir-muze-danimarkali-sanatci-jens-haaninge-iki-sanat-eseri-yapmasi-icin-534000-danimarka-kronu-verdi-fakat-sanatci-elinde-iki-bos-resimle-dondu-haber-572085
- xwalnut (2021, 1 Ekim). Kolpa ressam. [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/xwalnut/status/1443800667840253952
Öz
Jens Haaning, after embracing a request from a museum to reproduce his old work, took the budget but he didn’t reproduce it, introduce this act as a contemporary artwork: Take the Money and Run. Haaning’s attitude was announced as a new sensation of contemporary art; severe reactions came from social media users; many thought that this act is not art. These kinds of actions which are based on the reactiveness of avantgarde art in the early twentieth century are approved as artwork for so long time. While people react to the actions that can be done easily in the ordinariness of life, the purpose of artists is precisely to attract the attention of people. In this article, based on Haaning’s work, the sensational attitude of contemporary art, the distance between art-criticism, and relationship between contemporary art audience are discussed, the reasons for the reactivity are determined and suggestions are made.
Anahtar Kelimeler
contemporary art art audience sensational manner protest avantgarde art
Kaynakça
- Antmen, A. (2010). Günümüz sanatında gerçeklik ve gösteri: Gerçekliğin gösterileşmesi ve bazı sonuçları. A. Erkmen, A.N. Erek, N.E. Noyan (Ed.), Kırılmalar, sınırlar, yolculuklar. Sanat ve felsefe buluşması (1. baskı) (s. 121-142). Arkeoloji ve Sanat.
- Arman. (1960). Le Plein (Doluluk) [Enstalasyon]. Iris Clert Gallery, Paris.
- Banksy (2002-2018). Red balloon girl (Kırmızı balonlu kız) [Tuval üzeri stensil ve öğütücü]. Sotheby’s, Londra.
- Barrett, T. (2015). Neden bu sanat? Çağdaş sanatta estetik ve eleştiri (1. baskı) (Çev. E. Ermert). Hayalperest.
- Baudrillard, J. (2010). Sanat komplosu yeni sanat düzeni ve çağdaş estetik 1 (Çev. E. Gen-I. Ergüder). İletişim.
- berkanyilmaaz (2021, 30 Ekim). Enayi söğüşledim demiyor da (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/berkanyilmaaz/status/1443136260105768961
- BifoSuboto (2021, 30 Ekim). En sevdiğim tür!!! Post (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/BifoSuboto/status/1443602732384915457
- Bürger, P. (2004). Avangard kuramı (2. baskı) (Çev. E. Özbek). İletişim.
- Calinescu, M. (2010). Modernliğin beş yüzü (1. baskı) (Çev. S. Gürses). Küre.
- Cattelan, M. (1991). Untitled/Invisible (İsimsiz/Görünmez) [Belge]. Marian Goodman Gallery, New York.
- Cattelan, M. (2019). Comedian (Komedyen) [Enstalasyon]. Art Basel, Miami.
- da Vinci, L. (1499-1500). Salvator Mundi [Yağlıboya tablo]. Louvre Museum, Abu Dhabi.
- Dafoe, T. (2021, 27 Eylül). A Danish museum lent an artist $84,000 to reproduce an old work about labor. Instead, he pocketed it and called it conceptual art. Artnet. https://news.artnet.com/art-world/danish-museum-lent-84000-to-artist-pocketed-money-as-new-conceptual-artwork-2014169
- Danto, A. (2016). Brillo kutusu post-tarihsel perspektiften görsel sanatlar (1. baskı) (Çev. C. Kayaş). Ayrıntı.
- Dastarlı, E. (2021, 9 Ekim). Jens Haaning’in “Parayı Al ve Kaç”ı ile çağdaş sanatı tartışmak: Kendinize o kadar da güvenmeyin! Üretimhane. https://uretimhane.com.tr/jens-haaningin-parayi-al-ve-kaci-ile-cagdas-sanati-tartismak/
- Dellaloğlu, B. F. (2020, 20 Şubat). Sanat eleştirisinin sırtındaki küfe. Gazete duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2020/02/20/sanat-elestirisinin-sirtindaki-kufe
- diken.com.tr. (2021, 20 Eylül). Sanatçı müzenin eser yapması için verdiği parayı alıp kaçtı: Adını da sanat koydu. https://www.diken.com.tr/sanatci-muzenin-eser-yapmasi-icin-verdigi-parayi-alip-kacti-adini-da-sanat-koydu/
- EmreCanDoan6 (2021, 29 Ekim). Sanatçı değil o, sanatçı (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/EmreCanDoan6/status/1443292515680010241
- Feldmann, H. P. (2009). Bread (Ekmek) [Enstalasyon]. 11. İstanbul Bienali, İstanbul. Foster, H. (2009) Gerçeğin geri dönüşü – yüzyılın sonunda avangard (1. baskı) (Çev. E. Hoşsucu). Ayrıntı.
- Gundemtube.com. (2022, 5 Şubat). Çağdaş sanat müzesinden 84 bin dolar çalan sanatçı, hırsızlığa kavramsal sanat dedi. https://www.gundemtube.com/haberim/cagdas-sanat-muzesinden-84-bin-dolar-calan-sanatci-hirsizliga-kavramsal-sanat-dedi/
- Haaning, J. (2007). An average Austrian year income (Avusturya’da yıllık ortalama gelir) [Enstalasyon]. Secession 2007, Viyana.
- Haaning, J. (2010). An average Danish annual income (Danimarka’da yıllık ortalama gelir) [Enstalasyon]. Herning Museum of Contemporary Art, Herning.
- Haaning, J. (2021). Take the Money and Run (Parayı Al ve Kaç) [Enstalasyon]. Kunsten Museum of Modern Art, Aalborg.
- Jones, A. (1998). ‘Women’ in Dada: Elsa, Rrose, and Charlie. N. Sawelson-Gorse (Ed.), Women in Dada: Essays on sex, gender and identity (1. baskı) (s. 142-172). MIT.
- Jouannais, J. Y. (2019). Yapıtsız sanatçılar: Yapmamayı yeğlerim (1. baskı) (Çev. E. Sezgin). Corpus.
- Klein, Y. (1958). Le Vide: La spécialisation de la sensibilité à l'état de matière première en sensibilité picturale stabilisée (Boşluk: Duyarlılığın madde haline gelişinin resimsel olarak sabitlenmesi) [Enstalasyon]. Iris Clert Gallery, Paris.
- Knowles, A. (1962-2008). Make a salad (Salata yapmak) [Performans]. Tate Modern, Londra.
- kunsten.dk. (____). Work it out. https://kunsten.dk/en/exhibition/work-it-out-11796
- Latham, J. (1966-69). Art and Culture (Sanat ve Kültür) [Kitap, mektuplar, şişeleri içeren deri çanta]. Moma, New York.
- Lynton, N. (2004). Modern sanatın öyküsü (1. baskı) (Çev. C. Çapan ve S. Öziş). Remzi.
- Martin, A. F. (2021, 8 Eylül). Why everybody hates contemporary art — and artists? Medium. https://medium.com/counterarts/why-everybody-hates-contemporary-art-and-artists-5500174b65d8
- MehmetT79573719 (2021, 1 Ekim). Hayat boş para hoş (…) [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/MehmetT79573719/status/1443708034111397893
- Palais de Tokyo (____). Abraham Poincheval from 03/02/2017 to 08/05/2017. https://palaisdetokyo.com/en/exposition/abraham-poincheval-2/
- Parker, R. ve Pollock, G. (2013). Old mistress: Woman, art and ideology (1. baskı). I. B. Tauris.
- Richter, H. (2004). The modern artist and his world: Dada art and anti-art (2. baskı) (Çev. D. Britt). Thames & Hudson.
- turkiyegazetesi.com.tr. (2021, 30 Eylül). Modern sanat diye müzede boş tablo sergilediler. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/dunya/modern-sanat-eseri-diye-muzede-bos-tablo-sergilediler-805041
- tv100.com. (2021, 29 Eylül). Müzeden ‘parayı aldı ve kaçtı!’ Geride içi boş iki resim kaldı. https://www.tv100.com/bir-muze-danimarkali-sanatci-jens-haaninge-iki-sanat-eseri-yapmasi-icin-534000-danimarka-kronu-verdi-fakat-sanatci-elinde-iki-bos-resimle-dondu-haber-572085
- xwalnut (2021, 1 Ekim). Kolpa ressam. [Tweet]. Twitter. https://twitter.com/xwalnut/status/1443800667840253952
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
ARTS, CC BY-NC 4.0 ile lisanslanmaktadır 
