An Examination of Traditional Turkish Houses in Anatolia in the Context of Plan, Façade and Decorative Features
Öz
The architectural characteristics of traditional Turkish houses have emerged with a cultural accumulation that continues and articulates throughout history. The geographical and climatic features of the lands in which it is settled have also been factors that have influenced the architecture of traditional Turkish houses in every period. Situations where geographical and climatic characteristics are effective; can be listed as construction technique, application methods, material selection and facade formation. In addition to these, it is seen that different architectural consequences occur in settlements with different characteristics, together with factors such as the beliefs that are effective in the region, the economic situation, the lifestyle of the local people. It can be said that the plan, facade and decoration features of traditional Turkish houses have gained a richer quality with the combination of all these mentioned elements. The aim of this study is to consider traditional Turkish houses within the framework of their plan, façade and decoration features and to provide a holistic view. In this context, a wide literature review has been made. It is thought that this research, carried out with a holistic perspective, will contribute to the studies on vernacular architecture and traditional houses.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ak, H. (2016). Türk Evlerinin Tarihsel Süreci ve Plan Türleri. İç Mimarlık Dergisi. https://www.icmimarlikdergisi.com/2016/09/02/anadoluda-turk-evlerinin-tarihsel-sureci-plan-turleri/ Erişim Tarihi: 21 Şubat 2018
- Ateş, M. (2008). Geleneksel Türk Konutlarının Plan Kurgusu ve Karakteristik Özelliklerinin İrdelenmesi, Restorasyon ile Birlikte Yeni İşlev Verilen İstanbul Konaklarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Bektaş, C. (1996). Türk Evi (1. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi.
- Bektaş, C. (2005). Antalya Evleri: Anadolu Evleri Dizisi 2 (1. Baskı). İstanbul: Bileşim.
- Berk, C. (1951). Konya Evleri (1. Baskı). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Bozkurt, S. G. (2013). 19. yy. da Osmanlı Konut Mimarisinde İç Mekân Kurgusunun Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry, 62(2), 37-70.
- Cansever, T. (1999). Osmanlı Evi, Osmanlı Ansiklopedisi içinde (1. Baskı. Cilt 10). Ankara: Yeni Türkiye.
- Cansever, T. (2002). Türk Evinin Mimarisi, Türkler Ansiklopedisi içinde (1. Baskı. Cilt 12). Ankara: Yeni Türkiye.
- Cansever, T. (2010). Osmanlı Şehri (2. Baskı). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayıncılık.
- Cerasi, M. (1999). Osmanlı Kenti (1. Baskı). İstanbul: YKY.
- Çetiner, E. (2014). Bazı Örnekleriyle İzmir Konutlarında Kapılar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Demirbağ, U. ve Urfalıoğlu, N. (2021). The Decoration in Traditional Houses Anatolian in 19th Century: The Example of Çankırı, History Studies, 13 (1), 265 – 283.
- Diler, H. ve Erbil, Y. (2017, Mayıs). Geleneksel Burdur Evlerinin ve Süslemelerinin İç Mekân Kurgusunda İncelenmesi. 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresinde Sunulan Bildiri, Burdur, Türkiye.
- Eldem, S.H. (1955). Türk Evi Plan Tipleri (1. Baskı). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Eldem, S.H. (1984). Türk Evi I (1. Baskı). İstanbul: Taç Vakfı.
- Eldem, S.H. (1987). Türk Evi III (1. Baskı). İstanbul: Taç Vakfı.
- Günay, R. (1998). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri (1. Baskı). İstanbul: Yem.
- Işık, Z. ve Yıldırım, K. (2002). Dekorasyonda İnce Yapı. Ankara: Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi.
- İşcan, N. (1979). Türk Süsleme Sanatı (1. Baskı). Eskişehir: Ülkü.
- Kahraman, B. (1997). Geleneksel Türk Evi Odasında Ahşap İç Mimari Elemanlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Kara, E. (____). İstanbul’da Pencere Önünde Kafes Örneği. https://www.erolkara.net/2019/02/cumbal-ve-kafes-pencereli-evler.html (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2021
- Kılıç, E. (2010). Geleneksel Mardin Evlerine Ait Ahşap Kapıların Malzeme ve Yapım Tekniği Bakımından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kömürcüoğlu, E. (1950). Ankara Evleri (1. Baskı). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Kuban, D. (1995). Türk Hayatlı Evi (1. Baskı). İstanbul: Ziraat Bankası.
- Küçükerman, Ö. (1973). Anadolu’daki Geleneksel Türk Evinde Mekân Organizasyonu Açısından Odalar (2. Baskı). İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- Küçükerman, Ö. (2007). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi (5. Baskı). İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- Öztek, S. A. (2014). İstanbul’un En Eski Evi. https://restoret.wordpress.com/2014/07/04/istanbulun-en-eski-evi/ Erişim Tarihi: 20 Haziran 2018
- Perker, Z. S. (2012, Nisan). Geleneksel Cumalıkızık Konutlarında Cephe Özellikleri ve Günümüzdeki Durum. 6. Ulusal Çatı ve Cephe Sempozyumunda Sunulan Bildiri, Bursa, Türkiye.
- Pilehvarian, N. K. (____). Mimarlık Tarihi Ders Notları, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Sezgin, H. (2006). Yöresel Konut Mimarisi ve Türkiye’deki Örnekleri Hakkında. Tasarım Kuram Dergisi, 3(4), 1-20.
- Sözen M. (2001). Türklerde Ev Kültürü (1. Baskı). İstanbul: Doğan.
- Sözen, M. ve Eruzun C. (1992). Anadolu’da Ev ve İnsan (1. Baskı). İstanbul: Creative & Emlak Bankası.
- Sözen, M. ve Tanyeli, U. (1992). Sanat Kavramları ve Terimler Sözlüğü (1. Baskı). İstanbul: Remzi.
- Urfalıoğlu, N. (2010). Antalya, Isparta ve Burdur Evlerinde Cephe Biçimlenişi (1. Baskı). Antalya: Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
- Ünver, A. S. (1965). Türk Sanat Tarihinde Edirnekâri Lâke İşleri ve Sanatkârları. Vakıflar Dergisi, 6, 15-20.
- Yılmaz, N. (2016). Ahşap Kapıların Büyüsü. http://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=12&articleID=1337&bhcp=1 Erişim Tarihi: 1 Temmuz 2019
Öz
Geleneksel Türk evlerinin mimari nitelikleri, tarih boyunca devam eden, eklemlenen bir kültür birikimiyle, coğrafi ve iklimsel özelliklerin etkisiyle ayrıca bölgenin sahip olduğu sosyo-ekonomik özellikler, inanç, yaşam biçimi gibi etmenlerle ortaya çıkmıştır. Tüm bu bahsi geçen unsurların bir araya gelmesiyle tarihsel süreçte gelişimine devam eden geleneksel Türk evlerinin plan, cephe ve süsleme özelliklerinin daha zengin bir niteliğe kavuştuğu söylenebilir. Bu çalışmanın amacı da Anadolu’daki geleneksel Türk evlerini; plan, cephe ve süsleme özellikleri çerçevesinde ele almak ve bütüncül bir bakış sağlamaktır. Bu kapsamda çalışma yöntemi olarak geniş bir literatür taraması yapılmıştır. Çalışma süreci üç aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada, geleneksel Türk evlerinin ana ögeleri, mekân kurgusu ve plan özellikleri üzerine yapılan çalışmalar incelenmiş ve plan şemaları çizilerek örneklerle ifade edilmiştir. İkinci aşamada, cephe özellikleri üzerine yapılan çalışmalar değerlendirilmiş ve cepheyi oluşturan önemli ögeler sırasıyla ele alınmıştır. Üçüncü aşamada, süsleme özellikleri üzerine araştırmalar gerçekleştirilmiş ve dönemsel olarak yaygın kullanım gösteren süslemeler, kronolojik bir şekilde aktarılmıştır. Bütüncül bir bakış açısıyla gerçekleştirilen bu araştırmanın, yerel mimari ve geleneksel konutlar üzerine yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ak, H. (2016). Türk Evlerinin Tarihsel Süreci ve Plan Türleri. İç Mimarlık Dergisi. https://www.icmimarlikdergisi.com/2016/09/02/anadoluda-turk-evlerinin-tarihsel-sureci-plan-turleri/ Erişim Tarihi: 21 Şubat 2018
- Ateş, M. (2008). Geleneksel Türk Konutlarının Plan Kurgusu ve Karakteristik Özelliklerinin İrdelenmesi, Restorasyon ile Birlikte Yeni İşlev Verilen İstanbul Konaklarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Bektaş, C. (1996). Türk Evi (1. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi.
- Bektaş, C. (2005). Antalya Evleri: Anadolu Evleri Dizisi 2 (1. Baskı). İstanbul: Bileşim.
- Berk, C. (1951). Konya Evleri (1. Baskı). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Bozkurt, S. G. (2013). 19. yy. da Osmanlı Konut Mimarisinde İç Mekân Kurgusunun Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry, 62(2), 37-70.
- Cansever, T. (1999). Osmanlı Evi, Osmanlı Ansiklopedisi içinde (1. Baskı. Cilt 10). Ankara: Yeni Türkiye.
- Cansever, T. (2002). Türk Evinin Mimarisi, Türkler Ansiklopedisi içinde (1. Baskı. Cilt 12). Ankara: Yeni Türkiye.
- Cansever, T. (2010). Osmanlı Şehri (2. Baskı). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayıncılık.
- Cerasi, M. (1999). Osmanlı Kenti (1. Baskı). İstanbul: YKY.
- Çetiner, E. (2014). Bazı Örnekleriyle İzmir Konutlarında Kapılar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Demirbağ, U. ve Urfalıoğlu, N. (2021). The Decoration in Traditional Houses Anatolian in 19th Century: The Example of Çankırı, History Studies, 13 (1), 265 – 283.
- Diler, H. ve Erbil, Y. (2017, Mayıs). Geleneksel Burdur Evlerinin ve Süslemelerinin İç Mekân Kurgusunda İncelenmesi. 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresinde Sunulan Bildiri, Burdur, Türkiye.
- Eldem, S.H. (1955). Türk Evi Plan Tipleri (1. Baskı). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Eldem, S.H. (1984). Türk Evi I (1. Baskı). İstanbul: Taç Vakfı.
- Eldem, S.H. (1987). Türk Evi III (1. Baskı). İstanbul: Taç Vakfı.
- Günay, R. (1998). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri (1. Baskı). İstanbul: Yem.
- Işık, Z. ve Yıldırım, K. (2002). Dekorasyonda İnce Yapı. Ankara: Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi.
- İşcan, N. (1979). Türk Süsleme Sanatı (1. Baskı). Eskişehir: Ülkü.
- Kahraman, B. (1997). Geleneksel Türk Evi Odasında Ahşap İç Mimari Elemanlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Kara, E. (____). İstanbul’da Pencere Önünde Kafes Örneği. https://www.erolkara.net/2019/02/cumbal-ve-kafes-pencereli-evler.html (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2021
- Kılıç, E. (2010). Geleneksel Mardin Evlerine Ait Ahşap Kapıların Malzeme ve Yapım Tekniği Bakımından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kömürcüoğlu, E. (1950). Ankara Evleri (1. Baskı). İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
- Kuban, D. (1995). Türk Hayatlı Evi (1. Baskı). İstanbul: Ziraat Bankası.
- Küçükerman, Ö. (1973). Anadolu’daki Geleneksel Türk Evinde Mekân Organizasyonu Açısından Odalar (2. Baskı). İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- Küçükerman, Ö. (2007). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi (5. Baskı). İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- Öztek, S. A. (2014). İstanbul’un En Eski Evi. https://restoret.wordpress.com/2014/07/04/istanbulun-en-eski-evi/ Erişim Tarihi: 20 Haziran 2018
- Perker, Z. S. (2012, Nisan). Geleneksel Cumalıkızık Konutlarında Cephe Özellikleri ve Günümüzdeki Durum. 6. Ulusal Çatı ve Cephe Sempozyumunda Sunulan Bildiri, Bursa, Türkiye.
- Pilehvarian, N. K. (____). Mimarlık Tarihi Ders Notları, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Sezgin, H. (2006). Yöresel Konut Mimarisi ve Türkiye’deki Örnekleri Hakkında. Tasarım Kuram Dergisi, 3(4), 1-20.
- Sözen M. (2001). Türklerde Ev Kültürü (1. Baskı). İstanbul: Doğan.
- Sözen, M. ve Eruzun C. (1992). Anadolu’da Ev ve İnsan (1. Baskı). İstanbul: Creative & Emlak Bankası.
- Sözen, M. ve Tanyeli, U. (1992). Sanat Kavramları ve Terimler Sözlüğü (1. Baskı). İstanbul: Remzi.
- Urfalıoğlu, N. (2010). Antalya, Isparta ve Burdur Evlerinde Cephe Biçimlenişi (1. Baskı). Antalya: Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
- Ünver, A. S. (1965). Türk Sanat Tarihinde Edirnekâri Lâke İşleri ve Sanatkârları. Vakıflar Dergisi, 6, 15-20.
- Yılmaz, N. (2016). Ahşap Kapıların Büyüsü. http://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=12&articleID=1337&bhcp=1 Erişim Tarihi: 1 Temmuz 2019
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kültürel çalışmalar, Kentsel Politika |
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Eylül 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
Cited By
Fiziksel Çevre Denetimi Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Yapısal Sistem Analizi: Geleneksel Antakya Evleri Örneği
Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi (MBUD)
https://doi.org/10.30785/mbud.1293874
ARTS, CC BY-NC 4.0 ile lisanslanmaktadır 
