Öz
Belgesel sinemacılar için arşivler sıklıkla başvurulan araştırma kaynaklarıdır. Belgeselciler arşivlere filmin konusu ile ilgili araştırma yapmak veya anlatım olanaklarını genişletebilmek amacıyla başvururlar. Amaç hangisi olursa olsun arşivlerde bulunan materyallerden faydalanma isteğinin temel düşüncesi çoğunlukla aynıdır; gerçeğe ulaşmak ve gerçeğin ispatı. Arşiv kaynaklarının kullanımını, belgesel sinemanın gerçeklik ile olan ilişkisi üzerinden temellendiren bu çalışma, Türkiye’de belgesel sinemada arşiv kullanmanın önemini, arşiv kaynakların neler olabileceğini, bu kaynakların belgeselciye sağlayabileceği olanakları ve kaynaklara erişim konusunda karşılaşılabilecek güçlükleri irdelemek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma kapsamında amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak, belgesel film çalışmalarında arşivlerden faydalanan İsmet Yazıcı, Hasan Özgen, Hakan Aytekin ve Ethem Özgüven gibi yönetmenler ile yarı yapılandırılmış biçimde tasarlanan derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma sürecinde literatürden ve katılımcı yönetmenlerin aktardığı deneyim ve düşüncelerden elde edilen bulgular neticesinde, belgesel sinemanın gerçeklik ile olan ilişkinin bazı sınırlarının olduğu ve arşiv kaynakların belgesel sinemacılar için önemli veri toplama ve aktarma araçları olabileceği sonucu çıkarılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Andrew, D. J. (1976). The major film theories (1. baskı). Oxford University.
- Andrew, D. J. (1984). Concepts in film theory (1. baskı). Oxford University.
- Aristoteles. (1987). Poetika (1. baskı) (Çev. İ. Tunalı). Remzi.
- Armes, R. (2011). Sinema ve gerçeklik: Tarihsel bir inceleme (1. baskı) (Çev. Z. Özen Barkot). Doruk.
- Aytekin, H. (2018). Belgesel sinemacı bir Parrhesiastes olabilir mi? “Hakikatı söylemek” üzerinden Türkiye’de belgesel sinema tarihine bir bakış. SineFilozofi, 3(5), 45-66. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.418937
- Barnouw, E. (1993). Documentary: History of the non-fiction film (2. baskı). Oxford University.
- Boz, E. C. (2021). Türkiye’de arşivcilik alanının bilimsel bir disiplin olarak gelişimi. Lamre Journal, 2(2), 146‐155. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2181231
- Cereci, S. (2022). Belgesel yapımı (1. baskı). İksad.
- Clarke, J. (2012). Sinema akımları: Sinema dünyasını değiştiren filmler (1. baskı) (Çev. Ç. E. Babaoğlu). Kalkedon.
- Çelikcan, P. (2020). Türkiye’de belgesel sinemanın kısa bir tarihçesi. Türkiye araştırmaları literatür dergisi, 18(36), 529-542. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1452936
- De Sica, V. (Yönetmen). (1948). Bicycle Thieves [Film]. Produzioni De Sica.
- Flaherty, R. J. (Yönetmen). (1922). Nanook of the North [Film]. Pathé.
- Gündeş, S. (1998). Belgesel filmin yapısal gelişimi (1. baskı). Alfa.
- Gündeş, S. (2003). Film olgusu: Kuram ve uygulayım yaklaşımları (1. baskı). İnkılap.
- Güney, Y. ve Gören, Ş. (Yönetmen). (1982). Yol [Film]. Güney.
- Karakaş, S., Rukancı, F. ve Anameriç, H. (2009). Belge yönetimi ve arşiv terimleri sözlüğü. https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/belge_yonetimi_ve_arsiv_terimleri_sozlugu.pdf
- Kracauer, S. (1960). Theory of film: Redemption of physical reality (1. baskı). Oxford University.
- Kracauer, S. (2014). Tarih: Sondan bir önceki şeyler (1. baskı) (Çev. T. Birkan). Metis.
- Kubrick, S. (Yönetmen). (1987). Full Metal Jacket [Film]. Warner Bros.
- Lumière, L. ve Lumière, A. (Yönetmen). (1895a). La Sortie de l’usine Lumière à Lyon [Film]. Société Lumière. Lumière, L. ve Lumière, A. (Yönetmen). (1895b). L’Arrivée d’un train en gare de La Ciotat Ciotat [Film]. Société Lumière.
- Mamber, S. (1974). Cinema verite in America: Studies in uncontrolled documentary (1. baskı). MIT.
- Murch, W. (1995). In the blink of an eye: A perspective on film editing (1. baskı). Silman-Lames.
- McLane, B. A. (2012). A new history of documentary film (2. baskı). Continuum.
- Nichols, B. (2017). Introduction to documentary (3. baskı). Indiana University.
- Özgen, H. ve Özgen, K. (Yönetmen). (2023). Anne Türkler Geliyor: İki Tarih Arasında [Film]. Nöbetçi Ajans.
- Parker, A. (Yönetmen). (1988). Mississippi Burning [Film]. Orion pictures.
- Rotha, P. (2000). Belgesel sinema (1. baskı). İzdüşüm.
- Saydam, B. (2021). Türkiye’de film arşivlerinin gelişim süreci ve TSA örneği. Türkiye araştırmaları literatür dergisi, 19(37), 223-242. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1610627
- Şenyurt, Ş. (2007). Belge üzerine. E. Seyhan (Ed.), Belgesel Sinema (1. baskı) (s. 238-241). Belgesel sinemacılar birliği.
- Teksoy, R. (2005). Rekin Teksoy’un sinema tarihi (1. baskı). Oğlak.
- Vertov, D. (1968). “Sinema-göz”cülerin devrimi (Çev. N. Özön). Türk dili: Aylık dil ve edebiyat dergisi: Sinema özel sayısı, 17(196), 295-298.
- Yazıcı, İ. (Yönetmen). (2022). Gurbet [Film]. TRT Türk.
Öz
For documentary filmmakers, archives are important research sources. Documentary filmmakers consult archives to research the film's subject or expand the narrative possibilities. Regardless of the purpose, the basic idea behind the desire to utilize archival materials is often the same: to reach and prove the truth. This study, which bases the use of archival sources on the relationship between documentary cinema and reality, has been prepared to examine the importance of using archival materials in documentary cinema in Turkey. Semi-structured in-depth interviews were conducted with directors who use archives in their documentary film works using the purposive sampling technique. As a result of the study, it was emphasized that documentary cinema has some limitations in its relationship with reality and that archival sources are an important data collection and transfer tool for documentary filmmakers.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Andrew, D. J. (1976). The major film theories (1. baskı). Oxford University.
- Andrew, D. J. (1984). Concepts in film theory (1. baskı). Oxford University.
- Aristoteles. (1987). Poetika (1. baskı) (Çev. İ. Tunalı). Remzi.
- Armes, R. (2011). Sinema ve gerçeklik: Tarihsel bir inceleme (1. baskı) (Çev. Z. Özen Barkot). Doruk.
- Aytekin, H. (2018). Belgesel sinemacı bir Parrhesiastes olabilir mi? “Hakikatı söylemek” üzerinden Türkiye’de belgesel sinema tarihine bir bakış. SineFilozofi, 3(5), 45-66. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.418937
- Barnouw, E. (1993). Documentary: History of the non-fiction film (2. baskı). Oxford University.
- Boz, E. C. (2021). Türkiye’de arşivcilik alanının bilimsel bir disiplin olarak gelişimi. Lamre Journal, 2(2), 146‐155. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2181231
- Cereci, S. (2022). Belgesel yapımı (1. baskı). İksad.
- Clarke, J. (2012). Sinema akımları: Sinema dünyasını değiştiren filmler (1. baskı) (Çev. Ç. E. Babaoğlu). Kalkedon.
- Çelikcan, P. (2020). Türkiye’de belgesel sinemanın kısa bir tarihçesi. Türkiye araştırmaları literatür dergisi, 18(36), 529-542. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1452936
- De Sica, V. (Yönetmen). (1948). Bicycle Thieves [Film]. Produzioni De Sica.
- Flaherty, R. J. (Yönetmen). (1922). Nanook of the North [Film]. Pathé.
- Gündeş, S. (1998). Belgesel filmin yapısal gelişimi (1. baskı). Alfa.
- Gündeş, S. (2003). Film olgusu: Kuram ve uygulayım yaklaşımları (1. baskı). İnkılap.
- Güney, Y. ve Gören, Ş. (Yönetmen). (1982). Yol [Film]. Güney.
- Karakaş, S., Rukancı, F. ve Anameriç, H. (2009). Belge yönetimi ve arşiv terimleri sözlüğü. https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/belge_yonetimi_ve_arsiv_terimleri_sozlugu.pdf
- Kracauer, S. (1960). Theory of film: Redemption of physical reality (1. baskı). Oxford University.
- Kracauer, S. (2014). Tarih: Sondan bir önceki şeyler (1. baskı) (Çev. T. Birkan). Metis.
- Kubrick, S. (Yönetmen). (1987). Full Metal Jacket [Film]. Warner Bros.
- Lumière, L. ve Lumière, A. (Yönetmen). (1895a). La Sortie de l’usine Lumière à Lyon [Film]. Société Lumière. Lumière, L. ve Lumière, A. (Yönetmen). (1895b). L’Arrivée d’un train en gare de La Ciotat Ciotat [Film]. Société Lumière.
- Mamber, S. (1974). Cinema verite in America: Studies in uncontrolled documentary (1. baskı). MIT.
- Murch, W. (1995). In the blink of an eye: A perspective on film editing (1. baskı). Silman-Lames.
- McLane, B. A. (2012). A new history of documentary film (2. baskı). Continuum.
- Nichols, B. (2017). Introduction to documentary (3. baskı). Indiana University.
- Özgen, H. ve Özgen, K. (Yönetmen). (2023). Anne Türkler Geliyor: İki Tarih Arasında [Film]. Nöbetçi Ajans.
- Parker, A. (Yönetmen). (1988). Mississippi Burning [Film]. Orion pictures.
- Rotha, P. (2000). Belgesel sinema (1. baskı). İzdüşüm.
- Saydam, B. (2021). Türkiye’de film arşivlerinin gelişim süreci ve TSA örneği. Türkiye araştırmaları literatür dergisi, 19(37), 223-242. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1610627
- Şenyurt, Ş. (2007). Belge üzerine. E. Seyhan (Ed.), Belgesel Sinema (1. baskı) (s. 238-241). Belgesel sinemacılar birliği.
- Teksoy, R. (2005). Rekin Teksoy’un sinema tarihi (1. baskı). Oğlak.
- Vertov, D. (1968). “Sinema-göz”cülerin devrimi (Çev. N. Özön). Türk dili: Aylık dil ve edebiyat dergisi: Sinema özel sayısı, 17(196), 295-298.
- Yazıcı, İ. (Yönetmen). (2022). Gurbet [Film]. TRT Türk.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat Tarihi, Teori ve Eleştiri (Diğer) |
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Şubat 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Şubat 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Aralık 2023 |
| Kabul Tarihi | 26 Şubat 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
ARTS, CC BY-NC 4.0 ile lisanslanmaktadır 
