Öz
Prosopography, which began to be applied in order to provide a solution to problems such as scarcity of sources and data limitations for certain periods of political history, is an approach that has been used in Western historiography since the nineteenth century and has become increasingly widespread since then. The aims of this approach are to reveal the factors that lie behind the development of events, the functioning of institutions and the formation of classes. In prosopography, a collective biography study is conducted by identifying the common characteristics of the individuals who make up the identified groups.In this way, the invisible causes of the development of events, social networks and various interest-oriented relations are reached. The realization that prosopography offers valuable contributions to the understanding of events and phenomena has diversified its application areas and increased its prevalence. Prosopography, which begun in political history, later expanded into the fields of institutional history and social history. The significant benefits of prosopography in historiography do not mean that it can be applied to every period and every field. This approach also has limitations, some external and some arising from its own nature. It is not possible to say that this approach, which is appreciated and increasingly used in Western historical circles, is similarly accepted in historical research in Turkey.This article, which aims to introduce prosopography in all its aspects, evaluates its possibility, applicability, usefulness and limitations.
Anahtar Kelimeler
Prosopography Historiography Biography Multiple Career-Line Analysis Collective Biography
Kaynakça
- Alföldy, Géza. “Consuls and Consulars under the Antonines: Prosopography And History”. Ancient Society 7 (1976), 263-299.
- Anderson, Robert Charles. “The Great Migration Study Project”. The William and Mary Quarterly 50/3 (1993), 591- 593.
- Avotins, Ivars. “Prosopographical and Chronological Notes on Some Greek Sophists of the Empire”. California Studies in Classical Antiquity 4 (1971), 67-80.
- Ayhan, İsmail. Eğitim Amacıyla Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler 1908-1922): Prosopografik Bir Çalışma Örneği. Hacettepe Üniversitesi, 2021.
- Begadon, Cormac. “Prosopography of Staff of the Irish College, Paris c. 1800–1939”. Archivium Hibernicum 70 (2017), 115-131.
- Bektaş, Ayda. On Dokuzuncu Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Diplomatlarının Prosopografik Analizi. İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Doktora, 2023.
- Bouquet, Olivier. Sultanın Paşaları (1839-1909) -Osmanlı Devlet Ricali Hakkında Bir Deneme-. çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
- Bruneau, William. “Toward a New Collective Biography: The University of British Columbia Professoriate, 1915– 1945”. Canadian Journal of Education 19/1 (1994), 65-79.
- Buylaert, Frederik - Dumolyn, Jan. “Nobility and Prosopography: In Search of a Quantitative Approach for the Study of Nobles in Late Medieval Flanders”. Medieval Prosopography 28 (2013), 137-154.
- Carney, T. F. “Prosopography: Payoffs and Pitfalls”. Phoenix 27/2 (1973), 156-179.
- Charle, C. “Prosopography (Collective Biography)”. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. ed. Neil J. Smelser - Paul B. Baltes. 18/12236-12241. Oxford: Elsevier, 2001.
- Chase, Wıllıam - Getty, J. Arch. “The Moscow Bolshevik Cadres of 1917: A Prosopographic Analysis”. Russian History 5/1 (1978), 84-105.
- Çavdar, Necati. “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Muşlu Memurlar (1879- 1909)”. Tarih ve Kültür Bağlamında Muş Uluslararası Sempozyumu Bildirileri. 251-281. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2018.
- Çevik, Nilgün Aşıkçı. Denizli 1831 Nüfus Sayımı Grup Biyografisi (Prosopografisi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2007.
- Daşcıoğlu, Kemal. “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Buldanlı Memurlar”. Buldan Sempozyumu Bildirileri. 2/561-570. Denizli, 2006.
- Doğancı, Kamil. Roma Principatus Dönemi (M.Ö. 27-M.S. 284) Bithynia Eyaleti Valileri (Prosopografik Bir İnceleme). Ankara Üniversitesi, Doktora, 2007.
- Doğantekin, Rüveyde. “Sicill-i Âhvâl Kayıtlarına Göre Kars Doğumlu Memurlar (1879-1909)”. Kafdağı 2/2 (2017), 97-125.
- Dönmez, Etem. Galatia Eyaleti ile İlişkisi Bulunan Legionarıus’lar ve Legio Hizmetlileri: Prosopografik Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2022.
- Eck, Werner. “Prosopography”. The Oxford Handbook of Roman Studies. ed. Alessandro Barchiesi, Walter Scheidel. 146-159. Oxford: Oxford University Press, 2010.
- Eldem, Edhem. “Padişahın Paşaları ve Prozopografya Hakkında”. Toplumsal Tarih 190 (2009), 44-48.
- Findley, Carter V. Kalemiyeden Mülkiyeye -Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi-. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Basım, 2011.
- Gelzer, Matthias. The Roman Nobility. çev. Robin Seager. Oxford: Basil Blackwell, 1969.
- Gençoğlu, Mustafa. Osmanlı Devleti’nce Batı’ya Eğitim Amacıyla Gönderilenler (1830- 1908) -Bir Grup Biyografisi Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Doktora, 2008.
- Gerritsen, Anne. “Prosopography and its Potential for Middle Period Research”. Journal of Song-Yuan Studies 38 (2008), 161-201.
- Ginzburg, Carlo vd. “Microhistory: Two or Three Things That I Know about It”. Critical Inquiry 20/1 (1993), 10-35.
- Gökalp, Nuray. Roma İmparatorluk Çağı’nda Lykia ve Pamphylia Kentlerinde Ünlü Ailelerin Prosopografyası. Akdemiz Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2001.
- Gürtunca Şencan, Elif Evrim. Robert Kolej’de Öğrenim Gören Türk Öğrenciler Üzerine Prosopografik Bir Çalışma (1863-1971). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Doktora, 2017.
- Jonas, Michael. “‘Can One Go Along With This?’ German Diplomats and the Changes of 1918-19 and 1933-4”. Journal of Contemporary History 47/2 (2012), 240-269.
- Jones, A. H. M. vd. The Prosopography of the Later Roman Empire. 3 Cilt. London: Cambridge University Press, 1971.
- Kirchner, Johannes. Prosopographia Attica. 2 Cilt. Berolini, 1901.
- Kuneralp, Sinan. Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922) -Prosopografik Rehber-. İstanbul: İsis Yayınları, 1999.
- Lemercier, Claire - Zalc, Claire. Quantitative Methods in the Humanities (E-Book Version). çev. Arthur Goldhammer. Charlottesville: University of Virginia Press, 2019.
- MacLeod, Christine - Nuvolari, Alessandro. “The Pitfalls of Prosopography: Inventors in the ‘Dictionary of National Biography’”. Technology and Culture 47/4 (2006), 757-776.
- Martindale, J. R. “The Prosopography of the Byzantine Empire”. Medieval Prosopography 17/1 (1996), 169-191.
- Merton, Robert K. “Science, Technology and Society in Seventeenth Century England”. Osiris 4 (1938), 360-632.
- Münzer, Friedrich. Roman Aristocratic Parties and Families. çev. Thérèse Ridley. London: The Johns Hopkins University Press, 1999.
- Namier, Lewis. Structure of Politics at the Accession of George III. London: The Macmillan Press, 2. Basım, 1957.
- Özdemir, Müeyyen Ezel Ünal. Cumhuriyetin Diplomatı Olmak: Erken Cumhuriyet Dönemi Büyükelçileri Üzerine Prosopografik Bir İnceleme. Kocaeli Üniversitesi, Doktora, 2022.
- Pietri, Charles. “Introduction”. Mélanges de l’Ecole française de Rome 100 (1988), 7-9.
- Poralla, Paul. A Prosopography of Lacedaemonians from the Earliest Times to the Death of Alexander the Great (X-323 B.C.). ed. Alfred S. Bradford. Chicago: Ares, 1985.
- Rajae, Ankoud. “Prosopography: An Approach to Studying Elites and Social Groups”. Al-Muntaqa 3/1 (2020), 70- 85.
- Rebenich, Stefan. “Mommsen, Harnack, and the Prosopography of Late Antiquity”. Medieval Prosopography 17/1 (1996), 149-167.
- Soderqvist, Thomas - Silverstein, Arthur M. “Participation in Scientific Meetings: A New Prosopographical Approach to the Disciplinary History of Science - The Case of Immunology, 1951-72”. Social Studies of Science 24/3 (1994), 513-548.
- Stone, Lawrence. “Prosopography”. Historical Studies Today. ed. Felix Gilbert, Stephen R. Graubard. 107-140. Newyork: W. W. Noton Company, 1972.
- Syme, Ronald. The Roman Revolution. London: Oxford University Press, 4. Basım, 1962.
- Thompson, Wesley E. “The Prosopography of Demosthenes, LVII”. The American Journal of Philology 92/1 (1991), 89-91.
- Tosh, John. Tarihin Peşinde. çev. Özlem Arıkan. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1997.
- Verboven, Koenraad vd. “A Short Manual to the Art of Prosopography”. Prosopography Approaches and Applicitaions A Handbook. ed. K. S. B. Keats-Rohan. 35-69. Oxford: University of Oxford, 2007.
- Veyne, Paul. Writing History. çev. Mina Moore-Rinvolucri. Connecticut: Wesleyan University Press, 1984.
- Yağdi, Ahmet. “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Ordu Doğumlu Memurlar”. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 3/6 (2012), 300-312.
- Yıldırım, Seyfi. Eğitim Amacıyla Yurtdışına Gönderilen Öğrenciler (1940-1970): Prosopografik Bir Çalışma Örneği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Doktora, 2005.
Öz
Siyasî tarihin belirli dönemleri için söz konusu olan kaynak azlığı, veri kısıtlılığı gibi sorunlara bir çözüm sunma amacıyla uygulanmaya başlayan prosopografi, XIX. yüzyıldan itibaren Batı tarih yazıcılığında kullanılan ve bu tarihten günümüze giderek yaygınlaşan bir yaklaşımdır. Hadiselerin gelişiminin, kurumların işleyişinin ve sınıfların oluşumunun arka planında yatan etkenleri ortaya çıkarmak bu yaklaşımın amaçlarıdır. Prosopografide, belirlenen grupları oluşturan bireylerin ortak özellikleri tespit edilerek kolektif biyografi çalışması yürütülür. Bu sayede olayların gelişiminin görünmeyen nedenleri, sosyal ağlar ve çeşitli çıkar odaklı ilişkilere ulaşılır. Prosopografinin olay ve olguları anlamada değerli katkılar sunduğunun görülmesi, uygulama alanlarını çeşitlendirmiş ve yaygınlığını artırmıştır. Siyasî tarihte başlayan prosopografi daha sonra kurumlar tarihi ve sosyal tarih alanlarına doğru genişlemiştir. Prosopografinin tarihçilikte sağladığı önemli yararlar, onun her dönem ve her alan için uygulanmasının mümkün olduğu anlamına gelmemektedir. Bu yaklaşımın da bazıları harici, bazıları kendi doğasından kaynaklanan sınırlılıkları bulunmaktadır. Batı tarih çevrelerinde takdir gören ve giderek daha çok başvurulan bu yaklaşımın ülkemizde yürütülen tarih araştırmalarında benzer bir kabul gördüğünü söylemek ise mümkün değildir. Prosopografinin tüm yönleriyle tanıtımını amaçlayan bu makale, onun uygulanabilirliği, yararlılık ve sınırlılıklarını değerlendirmektedir.
Anahtar Kelimeler
Prosopografi Tarih Yazıcılığı Biyografi Çoklu Kariyer Çizgisi Analizi Kolektif Biyografi
Kaynakça
- Alföldy, Géza. “Consuls and Consulars under the Antonines: Prosopography And History”. Ancient Society 7 (1976), 263-299.
- Anderson, Robert Charles. “The Great Migration Study Project”. The William and Mary Quarterly 50/3 (1993), 591- 593.
- Avotins, Ivars. “Prosopographical and Chronological Notes on Some Greek Sophists of the Empire”. California Studies in Classical Antiquity 4 (1971), 67-80.
- Ayhan, İsmail. Eğitim Amacıyla Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler 1908-1922): Prosopografik Bir Çalışma Örneği. Hacettepe Üniversitesi, 2021.
- Begadon, Cormac. “Prosopography of Staff of the Irish College, Paris c. 1800–1939”. Archivium Hibernicum 70 (2017), 115-131.
- Bektaş, Ayda. On Dokuzuncu Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Diplomatlarının Prosopografik Analizi. İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Doktora, 2023.
- Bouquet, Olivier. Sultanın Paşaları (1839-1909) -Osmanlı Devlet Ricali Hakkında Bir Deneme-. çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
- Bruneau, William. “Toward a New Collective Biography: The University of British Columbia Professoriate, 1915– 1945”. Canadian Journal of Education 19/1 (1994), 65-79.
- Buylaert, Frederik - Dumolyn, Jan. “Nobility and Prosopography: In Search of a Quantitative Approach for the Study of Nobles in Late Medieval Flanders”. Medieval Prosopography 28 (2013), 137-154.
- Carney, T. F. “Prosopography: Payoffs and Pitfalls”. Phoenix 27/2 (1973), 156-179.
- Charle, C. “Prosopography (Collective Biography)”. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. ed. Neil J. Smelser - Paul B. Baltes. 18/12236-12241. Oxford: Elsevier, 2001.
- Chase, Wıllıam - Getty, J. Arch. “The Moscow Bolshevik Cadres of 1917: A Prosopographic Analysis”. Russian History 5/1 (1978), 84-105.
- Çavdar, Necati. “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Muşlu Memurlar (1879- 1909)”. Tarih ve Kültür Bağlamında Muş Uluslararası Sempozyumu Bildirileri. 251-281. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2018.
- Çevik, Nilgün Aşıkçı. Denizli 1831 Nüfus Sayımı Grup Biyografisi (Prosopografisi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2007.
- Daşcıoğlu, Kemal. “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Buldanlı Memurlar”. Buldan Sempozyumu Bildirileri. 2/561-570. Denizli, 2006.
- Doğancı, Kamil. Roma Principatus Dönemi (M.Ö. 27-M.S. 284) Bithynia Eyaleti Valileri (Prosopografik Bir İnceleme). Ankara Üniversitesi, Doktora, 2007.
- Doğantekin, Rüveyde. “Sicill-i Âhvâl Kayıtlarına Göre Kars Doğumlu Memurlar (1879-1909)”. Kafdağı 2/2 (2017), 97-125.
- Dönmez, Etem. Galatia Eyaleti ile İlişkisi Bulunan Legionarıus’lar ve Legio Hizmetlileri: Prosopografik Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2022.
- Eck, Werner. “Prosopography”. The Oxford Handbook of Roman Studies. ed. Alessandro Barchiesi, Walter Scheidel. 146-159. Oxford: Oxford University Press, 2010.
- Eldem, Edhem. “Padişahın Paşaları ve Prozopografya Hakkında”. Toplumsal Tarih 190 (2009), 44-48.
- Findley, Carter V. Kalemiyeden Mülkiyeye -Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi-. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Basım, 2011.
- Gelzer, Matthias. The Roman Nobility. çev. Robin Seager. Oxford: Basil Blackwell, 1969.
- Gençoğlu, Mustafa. Osmanlı Devleti’nce Batı’ya Eğitim Amacıyla Gönderilenler (1830- 1908) -Bir Grup Biyografisi Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Doktora, 2008.
- Gerritsen, Anne. “Prosopography and its Potential for Middle Period Research”. Journal of Song-Yuan Studies 38 (2008), 161-201.
- Ginzburg, Carlo vd. “Microhistory: Two or Three Things That I Know about It”. Critical Inquiry 20/1 (1993), 10-35.
- Gökalp, Nuray. Roma İmparatorluk Çağı’nda Lykia ve Pamphylia Kentlerinde Ünlü Ailelerin Prosopografyası. Akdemiz Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2001.
- Gürtunca Şencan, Elif Evrim. Robert Kolej’de Öğrenim Gören Türk Öğrenciler Üzerine Prosopografik Bir Çalışma (1863-1971). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Doktora, 2017.
- Jonas, Michael. “‘Can One Go Along With This?’ German Diplomats and the Changes of 1918-19 and 1933-4”. Journal of Contemporary History 47/2 (2012), 240-269.
- Jones, A. H. M. vd. The Prosopography of the Later Roman Empire. 3 Cilt. London: Cambridge University Press, 1971.
- Kirchner, Johannes. Prosopographia Attica. 2 Cilt. Berolini, 1901.
- Kuneralp, Sinan. Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922) -Prosopografik Rehber-. İstanbul: İsis Yayınları, 1999.
- Lemercier, Claire - Zalc, Claire. Quantitative Methods in the Humanities (E-Book Version). çev. Arthur Goldhammer. Charlottesville: University of Virginia Press, 2019.
- MacLeod, Christine - Nuvolari, Alessandro. “The Pitfalls of Prosopography: Inventors in the ‘Dictionary of National Biography’”. Technology and Culture 47/4 (2006), 757-776.
- Martindale, J. R. “The Prosopography of the Byzantine Empire”. Medieval Prosopography 17/1 (1996), 169-191.
- Merton, Robert K. “Science, Technology and Society in Seventeenth Century England”. Osiris 4 (1938), 360-632.
- Münzer, Friedrich. Roman Aristocratic Parties and Families. çev. Thérèse Ridley. London: The Johns Hopkins University Press, 1999.
- Namier, Lewis. Structure of Politics at the Accession of George III. London: The Macmillan Press, 2. Basım, 1957.
- Özdemir, Müeyyen Ezel Ünal. Cumhuriyetin Diplomatı Olmak: Erken Cumhuriyet Dönemi Büyükelçileri Üzerine Prosopografik Bir İnceleme. Kocaeli Üniversitesi, Doktora, 2022.
- Pietri, Charles. “Introduction”. Mélanges de l’Ecole française de Rome 100 (1988), 7-9.
- Poralla, Paul. A Prosopography of Lacedaemonians from the Earliest Times to the Death of Alexander the Great (X-323 B.C.). ed. Alfred S. Bradford. Chicago: Ares, 1985.
- Rajae, Ankoud. “Prosopography: An Approach to Studying Elites and Social Groups”. Al-Muntaqa 3/1 (2020), 70- 85.
- Rebenich, Stefan. “Mommsen, Harnack, and the Prosopography of Late Antiquity”. Medieval Prosopography 17/1 (1996), 149-167.
- Soderqvist, Thomas - Silverstein, Arthur M. “Participation in Scientific Meetings: A New Prosopographical Approach to the Disciplinary History of Science - The Case of Immunology, 1951-72”. Social Studies of Science 24/3 (1994), 513-548.
- Stone, Lawrence. “Prosopography”. Historical Studies Today. ed. Felix Gilbert, Stephen R. Graubard. 107-140. Newyork: W. W. Noton Company, 1972.
- Syme, Ronald. The Roman Revolution. London: Oxford University Press, 4. Basım, 1962.
- Thompson, Wesley E. “The Prosopography of Demosthenes, LVII”. The American Journal of Philology 92/1 (1991), 89-91.
- Tosh, John. Tarihin Peşinde. çev. Özlem Arıkan. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1997.
- Verboven, Koenraad vd. “A Short Manual to the Art of Prosopography”. Prosopography Approaches and Applicitaions A Handbook. ed. K. S. B. Keats-Rohan. 35-69. Oxford: University of Oxford, 2007.
- Veyne, Paul. Writing History. çev. Mina Moore-Rinvolucri. Connecticut: Wesleyan University Press, 1984.
- Yağdi, Ahmet. “Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Ordu Doğumlu Memurlar”. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 3/6 (2012), 300-312.
- Yıldırım, Seyfi. Eğitim Amacıyla Yurtdışına Gönderilen Öğrenciler (1940-1970): Prosopografik Bir Çalışma Örneği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Doktora, 2005.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İşbirlikçi ve Sosyal Bilgi İşleme |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Temmuz 2023 |
| Kabul Tarihi | 31 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 10 |
Cited By
Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.